Welkom

Welkom op de website van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek. TGE stelt zich ten doel de kwaliteit van de morele bezinning op actuele veranderingen binnen de gezondheidszorg te bevorderen. Verschillende invalshoeken, benaderingen en levensbeschouwingen komen aan bod.

Publiceren in TGE?
Bekijk de auteursrichtlijnen

Word abonnee

Bekijk hier de mogelijkheden

Redactie

Neem contact op met de redactie
Artikelen in de categorie: Onderzoek & Reflectie ×
Onderzoek & Reflectie

Op zoek naar goede zorg

Hoe het dagelijkse leven met chronische kwetsbaarheid ethiek soms niet goed verdraagt

Toen mijn zoontje Samuel zes werd, begon hij een ander type luier te dragen. Vanwege zijn meervoudige beperkingen is hij – ook nu op zijn dertiende – nog steeds niet zindelijk. De grootste maat Pampers werd te klein, dus stapten we over op een nieuwe luier die qua formaat beter zou passen en ons recht gaf op een gen...

Onderzoek & Reflectie

De grenzen van het goede leven

Tussen maakbaarheid en machteloosheid

Sara, de dochter van geestelijk verzorger Mirjam Hulzebos, overleed in oktober 2021 door middel van euthanasie wegens ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden. Mirjam beschrijft in dit artikel het lijden van Sara, de vertwijfeling van haarzelf en de worsteling met alle ingewikkelde vragen die komen kijken bij ee...

Onderzoek & Reflectie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding bij minderjarigen met psychische aandoeningen

Een ethisch perspectief op de rollen van ouder(s), kind en arts

Wat zijn de rollen en verantwoordelijkheden van direct betrokkenen bij euthanasie of hulp bij zelfdoding bij minderjarigen met psychische aandoeningen? Deze bijdrage biedt een aanzet tot een normatieve analyse van een praktijk die nog bezig is vorm te krijgen en waarvoor al bepaalde kaders bestaan; kaders die anderz...

Onderzoek & Reflectie

De moed om te beginnen

Suggesties voor gezamenlijke morele reflectie met mensen met een verstandelijke beperking, naasten en professionals

In de ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking kunnen ethische vragen leiden tot handelingsverlegenheid op momenten dat de verschillende perspectieven op goede zorg schuren. Zorgorganisaties ondersteunen professionals bij het omgaan met ethische vragen (Hartman et al., 2016; Hermsen et al., 2019). M...

Onderzoek & Reflectie

“Het lijkt hier wel een gevangenis”

Autonomie in de institutionele zorg voor mensen met het Syndroom van Korsakov

Mw. N. is 40 jaar en woont in een instelling voor mensen met het Syndroom van Korsakov. Ten gevolge van jarenlang overmatig gebruik van alcohol lijdt zij aan een dusdanig ernstige vorm van levercirrose, dat de consumptie van alcohol dodelijke gevolgen kan hebben. Hoewel de instelling een alcoholverbod hanteert, weet...

Onderzoek & Reflectie

Het verhaal van Sabine

Een pleidooi voor kennissolidariteit, persoonsgerichte zorg en perspectivistische lenigheid

Toen Sabine Geers overleed aan urachuskanker, was ze 34. Ze overleed negen maanden na haar diagnose, anderhalf jaar na de geboorte van haar dochter, en ruim twee jaar na haar eerste klachten. Dit stuk beschrijft Sabines verhaal, een reis die begon bij vage pijnklachten en via een uitdagend diagnose- en behandeltraje...

Onderzoek & Reflectie

Stigmatisering als ethisch probleem

Psoriasis en zelfstigma in Vestdijks 'Het glinsterend pantser'

Wie aan een huidziekte lijdt, heeft vaak nog een bijkomend probleem: dat van het stigma en de bijbehorende vooroordelen en discriminerende gedragingen. Dat kan ertoe leiden dat men de aandoening verbergt en het stigma internaliseert, met alle mentale en medische gevolgen van dien. In dit artikel bespreek ik het stig...

Onderzoek & Reflectie

Een moreel pleidooi voor het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen

Vorig jaar juni ging ik met pensioen als huisarts en hoogleraar gezondheidsverschillen en persoonsgerichte zorg. In de zorg wilde ik mijn patiënten laten voelen dat zij voor mij allemaal evenveel tellen, hoe verschillend zij ook zijn in achtergrond, gezondheid, talenten. Vanuit mijn leerstoel heb ik door middel van ...

Onderzoek & Reflectie

De constructie van een ‘domme doelgroep’

Gezondheidsongelijkheid en epistemisch onrecht in de publieke gezondheidszorg

Het is een publiek feit dat mensen met lagere inkomens ongeveer zeven jaar korter leven dan mensen met hoge inkomens en dat ze ook vele jaren meer met chronische ziekten kampen. Hoewel dit statistische feit natuurlijk al veel langer bekend was, komt het tegenwoordig – in de slipstream van de politieke aandacht voor ...

Onderzoek & Reflectie

Lichamelijke contrastervaringen in zorgverlening: een zorgethische reflectie

In een postuum verschenen boek beschrijft de jonge neurochirurg Paul Kalanithi zijn ervaringen als kankerpatiënt. Hij vertelt over een aanvaring met een collega-arts die hem niet de (pijn)medicatie wil geven waar hij om vraagt. Hij beseft: ik ben nu een onmondige en weerloze patiënt. 

Onderzoek & Reflectie

Wie zorgt er voor de chronisch zieke arts?

Hoewel artsen dagelijks geconfronteerd worden met zieke patiënten, lijkt zelf ziek-zijn nog altijd een taboe. In dit artikel presenteren wij een zorgethisch onderzoek naar de geleefde ervaring van artsen met een chronische ziekte in de artsenwereld. We beogen hiermee bij te dragen aan een meer zorgzame en inclusieve...

Onderzoek & Reflectie

Ethische beschouwingen bij invasieve en non-invasieve neuromodulatie: een verkenning bij betrokken professionals

Neuromodulatie is een verzameling van elektrische en chemische behandelingen voor neuro-psychiatrische aandoeningen die direct aangrijpen op het zenuwstelsel. Wie als argeloze internetgebruiker de term neuromodulatie’ in Google invoert, krijgt zon 21.900 hits. Neuromodulatie heeft een hoge vlucht genomen en wordt ...

Onderzoek & Reflectie

De activistische zorgprofessional: professionele identiteit in tijden van klimaatcrisis

Gezondheidsprofessionals leven in een ongekende tijd. Enerzijds is de medische wetenschap zo ver gevorderd dat mensen ouder worden dan ooit. Levensreddende operaties, kennis vanuit klinische trials en medicatie voor de meeste aandoeningen zijn voorhanden. Anderzijds heeft het systeem waarop die techniek is gebaseerd...

Onderzoek & Reflectie

Primum non nocere? Schade en verantwoordelijkheid

Het trillen van onze smartphone hebben we te danken aan wolfraam (tungsten). Het is een mineraal dat samen met onder andere tantalum, tin en goud bekend staat als ‘conflictmineraal’: een grondstof waarvan de handel vaak gewelddadige conflicten financiert, ten koste van de burgers in de gebieden die rijk aan de grond...

Onderzoek & Reflectie

De nuance van de “natuur = gezond” claim

De boodschap “natuur = gezond” is een krachtige boodschap die past bij de geest van de tijd. Door deze twee begrippen aan elkaar te koppelen, en zelfs gelijk te stellen aan elkaar, kun je veel bereiken ten aanzien van het overtuigen van mensen dat natuur goed is voor de gezondheid. De resolute koppeling van deze beg...

Onderzoek & Reflectie

Pleidooi voor een publieke ethiek van gezondheidsbevordering

Ethiek van publieke gezondheid gaat volgens veel ethici over populaties en de relatie tussen gezondheidsprofessionals en populaties. Daarmee onderscheidt dit veld zich van de medische ethiek waarin de art-patiëntrelatie en andere relaties tussen zorgverleners en zorgontvangers centraal staan (Parmet et al., 2005). O...

Onderzoek & Reflectie

Alles is gezondheid, maar gezondheid is niet alles - leefstijlzorg als religie

In 2016 brachten René Karst en Stef Ekkel met het Frikandellenkoor de carnavalskraker ‘Liever te dik in de kist, dan weer een feestje gemist’ uit (Ekkel en Karst, 2016). Carnaval is een taboedoorbrekend feest van zotheid en spot. Het is een omkeringsritueel waarin maatschappelijke normen worden opgeschort, rollen wo...

Onderzoek & Reflectie

Naar een gerechtvaardigde suikertaks?

De Raad voor Volksgezondheid en Zorg (hierna: de Raad) was een voormalig onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en het parlement. In 2002 beoogde de Raad in zijn rapport ‘Gezondheid en gedrag’ een antwoord te geven op de vraag hoe ongezond gedrag kan worden omgebogen en vooral ook wie verantwoordelijk is voor h...

Onderzoek & Reflectie

De Pakketsluis voor dure geneesmiddelen beschouwd vanuit solidariteit en rechtvaardigheid

Na jaren van groeiende onrust over de toegankelijkheid en betaalbaarheid van sommige geneesmiddelen, besloot de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in 2015 om de instroom van extreem dure geneesmiddelen in het basispakket van de zorgverzekering te reguleren. De beleidsmaatregel die zij daarvoor in het lev...

Onderzoek & Reflectie

Labyrintisch leiderschap bij transities in zorgorganisaties

Volgens Devisch (2015) staat een organisatie nooit stil. Hij verwijst in zijn werk naar de filosoof Jean Luc Nancy. “Nancy’s notion of the singular goes the other way around: organizations are able to function because they differ from themselves and change all the time” (69). Devisch (in: Wesseling & Langenberg, 201...

Onderzoek & Reflectie

Zorgtechnologie moet volgen, niet leiden

Ethische inzichten ten aanzien van zorgtechnologie in de langdurige zorg tijdens de coronapandemie

Zorgtechnologieën worden verwachtingsvol beschouwd als een belangrijke oplossing voor personeelstekorten in de zorg. Ook de langdurige zorg staat in deze tijd van vergrijzing onder grote druk en zoekt oplossingen in de technologische hoek. Daarnaast werd noodgedwongen het gebruik van zorgtechnologie, met name het be...

Onderzoek & Reflectie

Ectogenese: het einde van abortus of een nieuwe reproductieve mogelijkheid?

Dit artikel behandelt de vraag of abortus nog een aanvaardbare optie is om een zwangerschap te beëindigen als ectogenese het mogelijk zou maken om de zwangerschap buiten de baarmoeder voort te zetten. Dit wordt onderzocht aan de hand van verschillende ethische kwesties die tegen elkaar afgewogen worden: de morele st...

Onderzoek & Reflectie

Wat is het risico van risicobeheersing? En hoe filosofe Hannah Arendt ons helpt hierover na te denken

Risico’s die samenhangen met het geven van zorg aan anderen nemen binnen de langdurige zorg een prominente plek in, in ons denken over kwaliteit van zorg en in het verlengde daarvan in ons denken over kwaliteit van leven. Immers, kwaliteit van zorg heeft de intentie direct bij te dragen aan kwaliteit van leven van m...

Onderzoek & Reflectie

Behandelend arts en wetenschappelijk onderzoeker tegelijk: mag dat?

Mag een arts eigen patiënten als proefpersoon werven voor een door hemzelf uit te voeren medisch-wetenschappelijk onderzoek? Uit het oogpunt van vrijwilligheid zitten hier haken en ogen aan. Verschillende regelgevingen beantwoorden de vraag op eigen wijze. Dit vraagt om een (ethische) doordenking van de kwestie. Het...

Onderzoek & Reflectie

Recht doen aan complexiteit van psychische problemen: van lineair naar interactief denken

Een reflectie op het medische model in de psychiatrie

In de geneeskunde is het biomedische model in het denken over ziekte en gezondheid dominant. Dit model heeft een stevige basis in de moleculaire biologie en heeft voor enorme vooruitgang gezorgd in het verklaren van ziekten en het ontwikkelen van evidence-based behandelingen. Ondanks het onmiskenbare succes van deze...

Onderzoek & Reflectie

Biologisch, psychisch, sociaal? Over het ontstaan van genderidentiteit

In de laatste decennia staat de problematiek van gender in toenemende mate in de aandacht. Het aantal mensen dat zich niet binair, dat wil zeggen als man of vrouw identificeert, groeit in de westerse wereld. De grootste Nederlandse genderkliniek, in het Amsterdamse UMC, geeft in een trendstudie aan dat de prevalenti...

Onderzoek & Reflectie

Waarderen van verschillen

De veelkleurige bril van Disability Studies

Disability Studies bestudeert het leven met beperkingen, of disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Het leven met beperkingen als vanzelfsprekend onderdeel van de menselijke conditie is geen gemeengoed binnen onze huidige samenleving.

 

Onderzoek & Reflectie

Zombies in onderwijsland

Health care humanities als medicijn tegen ‘skillification’

Reflectie, empathie en professionaliteit zijn toverwoorden in de geneeskundeopleiding (Ng et al., 2015; Hodges, 2015). Ze zouden onder meer zorgen voor professionele artsen met beter zelfinzicht (Winkel et al., 2017), sterkere communicatie (Chen & Forbes, 2014), begrip voor patiëntenperspectief (Mitchell & Blanchard...

Onderzoek & Reflectie

Het blok Medical Humanities in de Utrechtse Geneeskundeopleiding

Sinds 2008 is het blok Medical Humanities een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Geneeskunde. Dit blok beslaat zes weken en heeft tot doel bij te dragen aan de academische en maatschappelijke vorming van toekomstige artsen. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de verdere ontwikkeling...

Onderzoek & Reflectie

Health Care Humanities in Nijmegen

Vanaf september 2022 is het voor masterstudenten mogelijk om een onderwijstraject health care humanities (HCH) te volgen aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit onderwijstraject komt voort uit een samenwerking tussen de Faculteit der Letteren, de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen en de Fa...

Onderzoek & Reflectie

Health Humanities in Tilburg

Een interdisciplinaire, intersectionele kijk op ziekte, gezondheid en welzijn

De lichamelijke ervaring van infertiliteitsbehandelingen. Representaties van genderfluïditeit in kinderboeken. Onze opvattingen over overgewicht. De manier waarop health self-tracking bijdraagt aan onze identiteit. Waarom we autisme wel of niet als psychiatrische aandoening zouden moeten beschouwen. Het delen van er...

Onderzoek & Reflectie

Een stem voor de sprakeloze: overwegingen bij een zorgethische methode voor moreel beraad voor mensen met spraakproblemen

Wat is het goede? De alledaagse praktijk neemt binnen de zorgethiek een belangrijke plaats in als het gaat om het beantwoorden van deze vraag. Immers, in deze concrete zorgpraktijk ontstaat morele kennis over dat wat ‘het goede’ is (Leget, Van Nistelrooij & Visse, 2017; Ruddick, 1995; Urban-Walker, 2007). Een manier...

Onderzoek & Reflectie

Epigenetica en de toekomst van ethisch verantwoord bevolkingsonderzoek naar kanker

Nieuwe epigenoomtechnologieën bieden in potentie de mogelijkheid om snel en betrouwbaar het gehele epigenoom te screenen op risicofactoren voor verschillende typen kanker. Daarmee kunnen bevolkingsonderzoeken naar kanker in de toekomst mogelijk worden verbeterd. Het epigenoom kan echter ook moreel gevoelige informat...

Onderzoek & Reflectie

Mijn organen krijgen ze niet! Kritische stemmen in het debat over orgaandonatie

In 1966 vond in Nederland de eerste niertransplantatie plaats. In de decennia daarna probeerden particuliere organisaties zoals de Nierstichting en (semi-)overheidsinstanties zoals de Nederlandse Transplantatie Stichting het grote publiek te overtuigen van het belang van postmortale orgaandonatie. Er werd gediscussi...

Onderzoek & Reflectie

Sportmedisch morele dialoog: wat staat er op het spel?

Sportartsen worden in de sportmedische praktijk geregeld geconfronteerd met de hulpvraag van een geblesseerde sporter om een pijnstillende behandeling, waardoor de sporter inzetbaar kan blijven in zijn of haar sport. Op de langere termijn kan sporten met pijnstilling echter leiden tot meer pijn en fysieke beperking ...

Onderzoek & Reflectie

Wat is een pandemie?

De titel van dit artikel is een woordspeling op Charles Rosenbergs bekende essay ‘What is an epidemic?’ (1989), waarin medisch historicus Rosenberg stelt dat epidemieën over het algemeen verlopen volgens steeds terugkerende sociaal-culturele patronen. Het volgt dat we een epidemie voornamelijk moeten zien als een ma...