Welkom

Er is een soort buitenaards wezen in de gezondheidszorg te zijn geland. Soms toont het zich als briljante assistent, die met chirurgische precisie patronen herkent waar professionals ze over het hoofd zien. Soms verschijnt het als een wat onbeholpen klusjesrobot die menselijke interactie nabootst en ons vooral confr...

Artificial Intelligence (AI) of in goed Nederlands kunstmatige intelligentie is niets nieuws. De oude Grieken beschikten al over een machine die astronomische berekeningen deed en daarmee zonsverduisteringen kon voorspellen: het mechanisme van Antikythera.

Kunstmatige intelligentie (KI) zou volgens voormalig zorgminister Fleur Agema een oplossing bieden voor de stijgende zorgkosten. Met behulp van KI kan men nieuwe medicijnen ontwikkelen, de behandelvoorkeuren van comapatiënten voorspellen, vragen van patiënten beantwoorden, en patiëntdossiers en -consulten samenvatte...

Door de combinatie van Informatie en Communicatie Technologie (ICT), slimme sensoren, big data en Artificiële Intelligentie (AI) lijkt het mogelijk om mensen met een beginnende maar snel toenemende zorgvraag (cognitief, fysiek of in combinatie) te ondersteunen. Er wordt in dit verband wel gesproken over slimme huize...

The increased introduction and use of AI systems in medicine and healthcare span various domains and contexts of applications. While the use of these systems is often met with optimism connected to their opportunity to improve healthcare delivery and optimize cost-efficiency and accuracy (Davenport & Kalakota, 2019)...

Maartje Schermer is arts niet-praktiserend, filosoof en bekleedt sinds oktober 2024 de nieuwe leerstoel aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: Health Ethics in a Technological Society (Digital Health Ethics). De leerstoel richt zich op de ethische vraagstukken rond de technologische ontwikkelingen in de gezondheidsz...

Een snelle diagnose op de spoedeisende hulp (SEH) is essentieel voor de prognose en voor het verkorten van de opnameduur van patiënten. Om tot een nauwkeurige diagnose te komen, gebruiken artsen verscheidene bronnen van informatie zoals anamnese, medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, medicatiegebruik en ...

As a PhD candidate in the ethics of AI for lung cancer screening at MERAI lab, I have the opportunity to conduct my research within an interdisciplinary context. Working alongside engineers and radiologists at RadboudUMC Medical Imaging department, I am exposed to the lexicon used in this research field. My philosop...

Hoe zit het met zingeving in het derde millennium? De wereld is niet langer zwart-wit en zelfs grijstinten lijken niet meer te volstaan. Wetenschappers hebben niet langer de waarheid in pacht. Artificial Intelligence streeft ons op alle fronten voorbij, zelfs in creativiteit.

Boven de introductie staat “I’ll be your mirror. Reflect what you are, in case you don’t know” (Velvet Underground & Nico, 1967). Hiermee introduceert filosofe Shannon Vallor de inzicht gevende metafoor voor Artificial Intelligence (AI) die ze in dit boek consequent zal hanteren: AI fungeert als een spiegel. AI-syst...

Historica Naomi Woltring heeft al een mooie staat van dienst. Ze was werkzaam bij de Wiardi Beckman Stichting en bij het centrum voor parlementaire geschiedenis onderzoekt ze het financieel-economisch beleid van de kabinetten-Lubbers. Ondertussen promoveerde ze op de geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland,...

‘Het ingewikkelde met een boek over luisteren is dat iedereen het enerzijds doet […], en dat er tegelijk over het algemeen zo slecht geluisterd wordt.’ Met Luisterboek wil Froukje Weidema het luistervermogen van haar lezers disciplineren. Dat doet zij op lichtvoetige wijze en met de nodige zelfspot. 

Wie in gesprek gaat over kwetsbare mensen in de gezondheidszorg spreekt al snel over mensen in termen als breekbaar, eenzaam, uit balans, beschadigd of eindig. In deze betekenis lijkt kwetsbaarheid iets wat over ons allemaal gaat, want voor wie geldt dit op den duur niet? 

De Nederlandse gezondheidszorg staat voor een transitie naar een toekomstbestendige zorg die effectief en betaalbaar is, dichtbij de patiënt plaatsvindt en meer inzet op gezondheid. Sinds 2022 heet dat perspectief: passende zorg (Zorginstituut Nederland, 2025a). Terwijl de meervoudige ecologische crisis in hoog temp...

Zorgorganisaties staan voor grote uitdagingen op vele vlakken. In de komende decennia zal Nederland verder vergrijzen. Daardoor zullen we de komende tijd moeten leren om met minder mensen voor meer mensen te gaan zorgen. In dit artikel verkennen we welke rol morele reflectie kan hebben in deze transitie en hoe de co...

Vorig jaar heeft De Geneeskundestudent, de landelijke onafhankelijke belangenbehartiger van geneeskundestudenten, een enquête gehouden onder 1.700 geneeskundestudenten over het ondergaan en oefenen van lichamelijk onderzoek op elkaar. Uit de enquête blijkt dat een kwart van de geneeskundestudenten ongemak ervaart bi...

Door het dalende maatschappelijke draagvlak voor pandemische maatregelen heeft het Ministerie van Volksgezondheid in 2021 besloten hun ministeriele verantwoordelijkheid voor Covid- gerelateerde volksgezondheid uit te besteden (Mooy, 2022) - eerst aan de verschillende sectoren en vervolgens aan het individu zelf (Mat...

Onlangs verscheen onder redactie van Corrette Ploem en Yolande Voskes de herziene editie van het Basisboek ethiek en recht in de gezondheidszorg (2024). Volgens de inleiders was het hoog tijd voor een herziene editie vanwege ontwikkelingen binnen de ethiek en in het recht en is vanwege de samenhang van beide discipl...

“En hier wordt het ingewikkeld”, schrijft Michelle van Tongerloo op pagina 187 in haar nieuwe boek Komt een land bij de dokter.

Cultuur en kunst spelen een cruciale rol bij het verbeteren van de gezondheid en het welzijn op zowel individueel als collectief niveau. Redactielid dr. Karin Janssen van Doorn ging in gesprek met drie mensen die geëngageerd zijn om via kunst het welzijn te verhogen.

Op 14 februari 2025 promoveerde Sharissa Smith op haar proefschrift getiteld ‘Waar jouw wortels mogen groeien - Bevordering van gelijke zwangerschapsuitkomsten voor vrouwen met een kwetsbare gezondheidsstatus.’ Voor onze rubriek stelde redactielid dr. M. Caroline Vos haar een aantal vragen.

In De spreekkamer is lek schrijft Tom Grosfeld een onthullend boek over de verplichte dataverzameling in de GGZ voor de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Startpunt is de rechtszaak die in september 2023 werd aangespannen door de actiegroep ‘Vertrouwen in de GGZ’. 

In dit boek word je meegenomen in een briefwisseling tussen een moeder en haar zoon, die ruim 30 jaar geleden veel te vroeg werd geboren bij 26 weken. Gaat dit in de huidige tijd al gepaard met veel onzekerheden en een kans op beperkingen, in die tijd was die zorg nóg groter, onder andere omdat een groot deel van de...

Het heeft tien jaar geduurd voor een uitgever in het Nederlandse taalgebied zich eraan waagde om ‘Het grote filosofieboek’ onder redactie van verschillende Britse auteurs en allen werkzaam in het domein van de filosofie, te vertalen. Gelukkig dat het er eindelijk van is gekomen. 

Boeken over kwalitatief onderzoek zijn er genoeg, maar een boek specifiek over creatieve technieken binnen kwalitatief onderzoek is niet eerder verschenen. Marion Matthijssen, ervaren kwalitatief onderzoeker die zelf ook trainingen geeft, beschrijft in dit boek hoe je door het toepassen van creatieve methoden rijker...

Wanneer je een boek bespreekt, wil je recht doen aan dat boek én lekker kritisch zijn, dat is goed voor je academische reputatie. Dat kritische was echter lastig bij het boek Participatie in zorg en welzijn, want het is simpelweg een verfrissend goed én bruikbaar werk.

Er wordt wat af geluisterd in de zorg. Op de website van het kennisplatform Zorg voor Beter (van o.a. Vilans, V&VN en ZonMw) wordt bij het beantwoorden van de vraag ‘Hoe voer je een goed gesprek?’ als vanzelfsprekend het belang van luisteren opgevoerd. 

Mijn puberdochter maakt zich zorgen over de toekomst van de planeet. Ze doet wat ze kan om het tij te keren en eet vegetarisch (liefst veganistisch), denkt circulair en koopt haar kleding meestal tweedehands, is niet van plan om te gaan vliegen en laat haar stem horen op de A12. Ze informeert zich via podcasts en bo...

Er is steeds meer erkenning dat de klimaatcrisis de grootste bedreiging voor de volksgezondheid is en dat zorgprofessionals daarom een professionele verantwoordelijkheid hebben de klimaatgerelateerde gezondheidscrisis te beperken. Zo werkt de gezondheidssector aan verduurzaming van de zorg (Rijksoverheid, 2022), het...

De meeste mensen gaan er vanuit dat de gezondheidszorg in Nederland overal ongeveer hetzelfde is. Toch krijgen we al decennia lang signalen uit zowel binnen- als buitenland dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen regio’s en tussen zorgaanbieders. Zo bleek in 2013 dat je als patiënt met rughernia vijfeneenhalf ke...

Onder welke voorwaarden zijn burgers bereid elkaar zorg en ondersteuning te bieden in wijk en buurt? Wat kunnen we verwachten van de zorg aan bijvoorbeeld ouderen en mensen met een beperking in en vanuit de samenleving? Die vraag leeft al lang en werd opnieuw geagendeerd door Connie Helder, de vorige minister voor L...

Voordat we op het Malieveld gaan demonstreren tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs en onderzoek, spreek ik met Jeannette Pols, hoogleraar antropologie van de alledaagse ethiek in de gezondheidszorg aan de Universiteit van Amsterdam en Amsterdam UMC. In haar boek Reinventing the Good Life: An empirical contr...

Agressie en ongewenst gedrag blijven een groot probleem onder verpleegkundigen en verzorgenden. Onderzoek wijst uit dat agressie tegenover zorgprofessionals blijft toenemen. Volgens NU’91 had in 2023 60% van het zorgpersoneel maandelijks te maken met agressie en ongewenst gedrag. Dit heeft een grote impact. Maar lie...