Welkom

Welkom op de website van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek. TGE stelt zich ten doel de kwaliteit van de morele bezinning op actuele veranderingen binnen de gezondheidszorg te bevorderen. Verschillende invalshoeken, benaderingen en levensbeschouwingen komen aan bod.

Publiceren in TGE?
Bekijk de auteursrichtlijnen

Word abonnee

Bekijk hier de mogelijkheden

Redactie

Neem contact op met de redactie
Recensies

Een Gezonde samenleving. Wetenschappelijke perspectieven in tijden van crisis

In deze bundel delen auteurs van diverse pluimage hun visie op gezond samenleven; een gezonde samenleving met individuen in verbinding met elkaar. Deze bevlogen wetenschappers vertellen hoe zij urgente maatschappelijke vraagstukken proberen te begrijpen en suggereren mogelijke duurzame oplossingen. Vijf kwesties wor...

Recensies

AI Ethics. Hoe omgaan met artificiële intelligentie?

In het afgelopen jaar oogstte de chatbot ChatGPT van het Open AI Institute alom ontzag, bewondering, en bezorgdheid. Deze chatbot produceert in antwoord op vragen zeer geloofwaardige tekst, die nauwelijks van menselijke communicatie te onderscheiden is. Dat kan buitengewoon handig zijn, bijvoorbeeld om medische info...

Recensies

Onverwacht. Als prenatale screening leidt tot onmogelijke keuzes

Er zijn in het leven altijd momenten te bedenken waarbij het verschillende kanten op had kunnen gaan. Iedereen denkt er wel eens over na wat er zou zijn gebeurd wanneer op zo’n moment een ander besluit zou zijn genomen. Nergens komt dat duidelijker naar voren dan in het indringende en rijk geschreven boek Onverwacht...

Artikelen

Inhoudsopgave TGE 32, 4, 2022

Themanummer Verschillend zijn maakt verschil. Diversiteit en inclusiviteit in de gezondheidszorg

Redactioneel

Wikken en wegen: de juiste balans vinden met betrekking tot diversiteit in de gezondheidszorg

Maria van den Muijsenbergh, Sadaf Soloukey en Carlijn Damsté

Redactioneel

Wikken en wegen: de juiste balans vinden met betrekking tot diversiteit in de gezondheidszorg

Diversiteit en inclusiviteit in de gezondheidszorg zijn belangrijk. Dat is een breed gedragen visie. Het ontwikkelen van een diverse en inclusieve (gezondheids)organisatie staat op vele agenda’s, is onderwerp van beleidsdagen en komt terug in visies en missies van gezondheidsinstellingen. Maar wat nu precies deze co...

Onderzoek & Reflectie

Recht doen aan complexiteit van psychische problemen: van lineair naar interactief denken

Een reflectie op het medische model in de psychiatrie

In de geneeskunde is het biomedische model in het denken over ziekte en gezondheid dominant. Dit model heeft een stevige basis in de moleculaire biologie en heeft voor enorme vooruitgang gezorgd in het verklaren van ziekten en het ontwikkelen van evidence-based behandelingen. Ondanks het onmiskenbare succes van deze...

Onderzoek & Reflectie

Biologisch, psychisch, sociaal? Over het ontstaan van genderidentiteit

In de laatste decennia staat de problematiek van gender in toenemende mate in de aandacht. Het aantal mensen dat zich niet binair, dat wil zeggen als man of vrouw identificeert, groeit in de westerse wereld. De grootste Nederlandse genderkliniek, in het Amsterdamse UMC, geeft in een trendstudie aan dat de prevalenti...

Onderzoek & Reflectie

Waarderen van verschillen

De veelkleurige bril van Disability Studies

Disability Studies bestudeert het leven met beperkingen, of disability als complex maatschappelijk verschijnsel. Het leven met beperkingen als vanzelfsprekend onderdeel van de menselijke conditie is geen gemeengoed binnen onze huidige samenleving.

 

Interview

Zo moeilijk is het niet

Een interview over diversiteit binnen de gezondheidszorg

Op een zaterdag tref ik in een rustig onderwijscentrum van het Erasmus MC Ryan Ramharak en Hafez Ismaili M'hamdi. Beiden actief binnen het zorgdomein en beiden jonge ouders, wat hen meteen bindt. Wat hen ook bindt, is hun interesse in het diversiteitsvraagstuk binnen de zorg. Voorafgaand aan dit gesprek heb ik hen g...

Uit de praktijk

Als ouders een arts weigeren bij hun kind

Casus 1

Tijdens een nachtdienst meldt zich een jonge vrouw van rond de dertig met haar 8-jarige zoontje bij de spoedkamer. Ze waren niet via de huisartspost (HAP) aangekondigd. De jongen heeft hevige buikpijn. Wanneer de nachtzuster om de reden van zelfverwijzing vraagt, geeft de moeder aan dat ze daar (daarmee be...

Uit de praktijk

Medisch commentaar

Wij kunnen de geschiedenis niet veranderen, vandaag wel

Opnieuw vraagt collega Charlie Obihara aandacht voor de persoonlijke ervaringen in zijn professionele leven, werkend als kinderarts in een groot ziekenhuis in Tilburg. Hij bevindt zich “in een positie waarin ik mijn mond open kan trekken” (Paauw, 2022), en doet dat gelukkig ook. Dit keer door twee korte casus te del...

Uit de praktijk

Ethisch commentaar

ANNA en NIVEA als oplossing?

Oppassen voor vooronderstellingen, vooroordelen en aannames, dat is wat mij bij blijft als ik deze casuïstiek lees. Mogelijke vooroordelen van de patiënten en hun familieleden, maar ook de mogelijke vooronderstellingen van de betrokken zorgprofessionals en vervolgens ook weer de aannames van mijzelf als lezer van de...

Actualiteit

Wat de ethiek van diversiteit kan leren

Onlangs werd ik samen met Ryan, een non-binaire transgender persoon, geïnterviewd voor een podcast waarin het thema ‘diversiteit en inclusie’ centraal stond. Aardig genoeg mochten wij in dezelfde periode van het ouderschap genieten. Ryan is als biologische vrouw geboren maar heeft geslachtsveranderende chirurgie en ...

Actualiteit

High-tech discriminatie in de gezondheidszorg: hoe artificiële intelligentie de gezondheidskloof verbreedt

Met een naam, geboortedatum en en een krappe 10 minuten voor een poliklinische afspraak moet de moderne arts een diagnose stellen. Onder deze druk trechtert zij haar differentiaaldiagnostisch vermogen tot tunnelvisie. De plasklachten van Janelle [23] zijn vanwege een SOA, die van Abdul [45] vanwege diabetes en die v...

Boekbespreking

Meisje, vrouw, anders

Een boek van Bernardine Evaristo

Meisje, Vrouw, Anders beschrijft de levens van twaalf personages van kleur. Iedereen heeft een ander verhaal en begaat een eigen weg, al zijn ze door het boek heen allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden. In deze bestseller staat diversiteit van vrouw-zijn in de Britse (en Westerse) samenleving cent...

Recensies

Vensters op het mooie leven. Levenskunst vanuit het perspectief van disability studies

Mensen met een makke. Zo noemde een collega van Jacqueline Kool mensen die genoodzaakt zijn te leven met een chronische ziekte, of een fysieke of psychische beperking. Kool heeft een progressieve spierziekte en is rolstoelgebonden. Al meer dan 25 jaar vertelt ze tegenverhalen waarin ze een meer realistisch en regelm...

Recensies

Meer dan de mens alleen. Filosofie van het verlangen

Uitgangspunt van dit interessante essay is dat het menselijk verlangen het antwoord is op een ervaren existentieel gemis of tekort. Hoewel verschillende lichamelijke, sociale en geestelijke verlangens evenzovele antwoorden vormen op diverse soorten van gemis, beschouwt Nusselder het verlangen van de ziel als het eig...

Artikelen

Inhoudsopgave TGE 32, 3, 2022

Themanummer Health Care Humanities

 

Redactioneel

Health care humanities als medicijn

Gert Olthuis en Jenny Slatman

 

Onderzoek & Reflectie

Zombies in onderwijsland

Health care humanities als medicijn tegen ‘skillification’

Anne de la Croix, Sven Schaepkens, Mario Veen

 

Het blok Medical Humanities in de Utrechtse Geneeskundeopleiding

Hans...

Redactioneel

Health care humanities als medicijn

Wie de analyse van Piemonte (2018) leest over hoe het Amerikaanse medisch onderwijs dokters vormt en waar het misgaat, zit middenin een urgente discussie. Die discussie behelst de vraag hoe we gezondheidszorg menselijk kunnen houden in tijden waarin het beeld van geneeskunde als objectieve, technische en op natuurwe...

Onderzoek & Reflectie

Zombies in onderwijsland

Health care humanities als medicijn tegen ‘skillification’

Reflectie, empathie en professionaliteit zijn toverwoorden in de geneeskundeopleiding (Ng et al., 2015; Hodges, 2015). Ze zouden onder meer zorgen voor professionele artsen met beter zelfinzicht (Winkel et al., 2017), sterkere communicatie (Chen & Forbes, 2014), begrip voor patiëntenperspectief (Mitchell & Blanchard...

Onderzoek & Reflectie

Het blok Medical Humanities in de Utrechtse Geneeskundeopleiding

Sinds 2008 is het blok Medical Humanities een verplicht onderdeel van de bacheloropleiding Geneeskunde. Dit blok beslaat zes weken en heeft tot doel bij te dragen aan de academische en maatschappelijke vorming van toekomstige artsen. In dit artikel wordt de ontstaansgeschiedenis, de inhoud en de verdere ontwikkeling...

Onderzoek & Reflectie

Health Care Humanities in Nijmegen

Vanaf september 2022 is het voor masterstudenten mogelijk om een onderwijstraject health care humanities (HCH) te volgen aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Dit onderwijstraject komt voort uit een samenwerking tussen de Faculteit der Letteren, de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen en de Fa...

Onderzoek & Reflectie

Health Humanities in Tilburg

Een interdisciplinaire, intersectionele kijk op ziekte, gezondheid en welzijn

De lichamelijke ervaring van infertiliteitsbehandelingen. Representaties van genderfluïditeit in kinderboeken. Onze opvattingen over overgewicht. De manier waarop health self-tracking bijdraagt aan onze identiteit. Waarom we autisme wel of niet als psychiatrische aandoening zouden moeten beschouwen. Het delen van er...

Interview

Wat is de rol van erfgoed en cultuur in gezondheid en welzijn?

Gesprek met Manon Parry

Manon Parry is een Britse medisch historicus en tentoonstellingscurator, gespecialiseerd in het toepassen van de geesteswetenschappen voor het analyseren van vraagstukken rondom gezondheid en welzijn. Ze is als hoogleraar Medische Geschiedenis verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en als universitair hoofddo...

Boekbespreking

Een kankertraject verbeeld: troost, hoop en herkenning

Bespreking van 'Dingen die erger zijn. Een stripverhaal over borstkanker'

Wie het stripboek uitsluitend associeert met Asterix, Kuifje en Donald Duck heeft een hoop gemist. Het medium biedt al lange tijd meer dan luchtig avontuur. Er is inmiddels een enorm corpus aan graphic novels beschikbaar waarin serieuze, existentiële thema’s in woord en beeld worden uitgediept. Ook in de healthcare ...

Beelden van de moraal

Voorbij de Angst voor de Dood: Acceptatie door het Kijken van Films

‘Praat erover, niet eroverheen’ is de boodschap van een recente SIRE-campagne. Met deze campagne wil SIRE duidelijk maken dat het belangrijk is om met naasten over de dood te praten in plaats van dit onderwerp te vermijden (SIRE, 2022). Uit wetenschappelijk onderzoek naar de Terror Management Theorie (Pszczynski et ...

Recensies

Corona in cartoons. Terugblik op een niet normaal jaar

Een cartoon is geen strip bestaand uit meerdere kaders die samen een verhaal vormen. Het is ook geen illustratie die fungeert als aanvulling op geschreven tekst. De kracht van een cartoon is zijn zelfstandige zeggingskracht. 

Artikelen

Inhoudsopgave TGE 32, 2, 2022

Redactioneel

Wet- en regelgeving en de symbolische ordening van de werkelijkheid

Gert Olthuis

 

Onderzoek & Reflectie

Een stem voor de sprakeloze: overwegingen bij een zorgethische methode voor moreel beraad voor mensen met spraakproblemen

Anneleen Deij

 

Gast aan het woord

Zorgen voor morgen

Gesprek met M...

Redactioneel

Wet- en regelgeving en de symbolische ordening van de werkelijkheid

Wie de laatste maanden het nieuws heeft gevolgd, weet dat abortus volop in de belangstelling staat. De discussie in de Verenigde Staten over dit onderwerp is hoog opgelopen en enorm gepolariseerd. Het debat is ingekaderd in termen van ‘pro-life’ of ‘pro-choice’, waar de ene groep de absolute beschermwaardigheid van ...

Onderzoek & Reflectie

Een stem voor de sprakeloze: overwegingen bij een zorgethische methode voor moreel beraad voor mensen met spraakproblemen

Wat is het goede? De alledaagse praktijk neemt binnen de zorgethiek een belangrijke plaats in als het gaat om het beantwoorden van deze vraag. Immers, in deze concrete zorgpraktijk ontstaat morele kennis over dat wat ‘het goede’ is (Leget, Van Nistelrooij & Visse, 2017; Ruddick, 1995; Urban-Walker, 2007). Een manier...

Interview

Zorgen voor morgen

Gesprek met Marianne Boenink

Gezondheidswetenschapper en filosoof prof. dr. Marianne Boenink is sinds 1 augustus 2020 werkzaam als hoogleraar Ethiek van de gezondheidszorg aan het Radboudumc en de Radboud Universiteit te Nijmegen. In haar vakgebied, de techniekethiek, worden kritische vragen gesteld over de wenselijkheid van nieuwe technologieë...

Uit de praktijk

Casus: Voor de dertigste keer…

Janneke wordt voor de dertigste keer opgenomen op een bewaakte afdeling (medium care of intensive care) van een academisch ziekenhuis in verband met een tentamen suïcide. Ze is in de psychiatrie bekend met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), gedragsproblemen en chronische suïcidaliteit. De zelfmoordpogingen variëren...

Actualiteit

Facial feminization surgery: een oneerlijke strijd voor trans vrouwen tegen de zorgverzekeraar

In dit artikel lichten we het belang van het vervrouwelijken van het gelaat van transgender vrouwen ter behandeling van genderdysforie toe, om vervolgens te beargumenteren waarom het huidige bekostigingsmodel voor deze behandeling achterhaald is.

Actualiteit

Ongewenste distantie – Afstand en nabijheid in de acute psychiatrie als voorbeeld

Maximale nabijheid met behoud van distantie – dat was de leidraad die mij begin jaren tachtig in de opleiding tot geestelijk verzorger werd voorgehouden. Ik heb daar een blijvend onderscheid aan ontleend. Het gaat in hulpverlening om het realiseren van een vertrouwensrelatie. Belangrijkste instrument om mensen bij t...

Boekbespreking

Nadenken over vriendschap

Filosoferen over vriendschap, hoe doe je dat? In zijn boek Doodgewone vrienden. Nadenken over vriendschap is dat de eerste vraag die Paul van Tongeren zichzelf stelt. Hoe ‘denk’ je over vriendschap? En, verschillen wetenschap en filosofie hierin? Hoewel ik binnen de medische en psychosociale literatuur mijn best moe...

Beelden van de moraal

Through art we care

Zorgende Kunst

De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) in Brussel is zowel het oudste als het drukstbezochte museum van het land. Jaarlijks bezoeken ruim een miljoen mensen de KMSKB. Verreweg de meeste bezoekers zijn toeristen; zij bezoeken de tijdelijke tentoonstellingen, de vaste collectie of willen iets zien...