Welkom

Wat is kennis? Het antwoord op die vraag lijkt met de bijdragen in dit nummer opeens niet meer zo eenvoudig te beantwoorden. Kennis kan gebaseerd zijn op ervaring, op observaties, van ‘horen zeggen’ en onderzoek. Kennis kan worden gevoed, onderbouwd of geobjectiveerd met leerboeken en door wetenschappelijke artikele...

De Euthanasiewet (WTL) werd in 2002 ingevoerd om de bestaande uitvoeringspraktijk een wettelijke basis te geven. Uit de interpretatiegeschiedenis blijkt dat een medische grondslag vereist is (RTE, 2022). De arts is uitgesloten van strafvervolging als aan de zorgvuldigheidscriteria is voldaan, ongeacht of het lijden ...

Online verwarde uitlatingen doen, kan nadelig zijn. In geval van ernstig nadeel, kan onder bijzondere omstandigheden bij wet het recht op telecommunicatie van een patiënt met een psychische stoornis worden beperkt. In hoeverre verwarde uitlatingen van de patiënt op sociale media voor die patiënt een ernstig nadeel o...

In 2040 zal er in de zorg ‘een tekort aan alles’ zijn, zegt huisarts Runhaar in een campagnefilm van het Nederlands Zorginstituut. Dit gezegd hebbende, opent de huisarts de deur van zijn wachtkamer. Terwijl de camera uitzoomt en de muziek aanzwelt wordt de wachtkamer overspoeld door een onstuitbare hoeveelheid patië...

Axel is vijf jaar geleden begonnen met de opleiding tot internist. Zijn opleidingstraject verliep niet vlekkeloos. Na drie maanden maag, darm- en leverziekten twijfelde zijn opleider interne geneeskunde al over het voortzetten van zijn stage en opleiding. 

Arts-assistenten opleiden tot medisch specialist is een uitdagende, intensieve en meestal zeer bevredigende taak. Maar het vraagt veel van alle betrokkenen, en leidt niet altijd tot het gewenste resultaat.

Een arts in opleiding tot internist-intensivist (AIOS) wordt na zes jaar uit de opleiding gezet vanwege onvoldoende professionele vaardigheden. Hoewel tijdens het opleidingstraject meermaals gerichte individuele begeleiding was gegeven, werden door opeenvolgende begeleiders steeds weer overeenkomstige tekortkomingen...

Opleiders hebben beoordelingsvrijheid. Zij dienen zich bij opleidingsbeëindiging te houden aan het Kaderbesluit College Geneeskundige Specialismen (CGS). AIOS hebben recht op begeleiding om hun functioneren te verbeteren en een eerlijk proces wat betreft beoordeling en eventuele opleidingsbeëindiging.

Het Leerboek Euthanasie is een omvattend en fijnmazig naslagwerk dat de juridische, praktische en ethische aspecten van euthanasie in Nederland in achttien hoofdstukken samenbrengt.

Mensen die te horen krijgen dat zij niet meer zullen genezen van kanker, hebben te maken met een verandering van levensperspectief. Dit kan existentiële vragen oproepen, zoals: Waarom overkomt mij dit? Of: Welke betekenis heeft mijn leven nu nog?

Op 3 april 2024 promoveerde Aranka Ballering (cum laude) aan de Rijksuniversiteit Groningen/UMCG op haar proefschrift ‘Twists and turns. Sex and gender differences in the illness trajectories of common somatic symptoms’. Redactielid dr. M. Caroline Vos stelde haar een aantal vragen over haar onderzoek.

In dit boek stelt internist en wetenschapper Sietse Graafsma dat een patiënt meer is dan een optelsom van biochemische processen en ziektes. Hij ziet vooral de mens die probeert leven, ziekte en lijden betekenis te geven. 

Om te voorkomen dat de zorg vastloopt (oneindige zorgvraag, tekort aan menskracht, dure interventies) en het houdbaar houden ervan ten koste gaat van andere maatschappelijke sectoren (onderwijs, sociale zaken, defensie, etc.) zet de overheid in op het bevorderen van ‘passende zorg’. 

In dit boek beschrijven trainers Leila Jaffar en Radi Suudi hoe professionals interculturele communicatie in de praktijk kunnen toepassen. Het boek benadrukt het belang van bewustzijn over de achtergronden van verbale en non-verbale signalen tijdens gesprekken. 

Er is een soort buitenaards wezen in de gezondheidszorg te zijn geland. Soms toont het zich als briljante assistent, die met chirurgische precisie patronen herkent waar professionals ze over het hoofd zien. Soms verschijnt het als een wat onbeholpen klusjesrobot die menselijke interactie nabootst en ons vooral confr...

Artificial Intelligence (AI) of in goed Nederlands kunstmatige intelligentie is niets nieuws. De oude Grieken beschikten al over een machine die astronomische berekeningen deed en daarmee zonsverduisteringen kon voorspellen: het mechanisme van Antikythera.

Kunstmatige intelligentie (KI) zou volgens voormalig zorgminister Fleur Agema een oplossing bieden voor de stijgende zorgkosten. Met behulp van KI kan men nieuwe medicijnen ontwikkelen, de behandelvoorkeuren van comapatiënten voorspellen, vragen van patiënten beantwoorden, en patiëntdossiers en -consulten samenvatte...

Door de combinatie van Informatie en Communicatie Technologie (ICT), slimme sensoren, big data en Artificiële Intelligentie (AI) lijkt het mogelijk om mensen met een beginnende maar snel toenemende zorgvraag (cognitief, fysiek of in combinatie) te ondersteunen. Er wordt in dit verband wel gesproken over slimme huize...

The increased introduction and use of AI systems in medicine and healthcare span various domains and contexts of applications. While the use of these systems is often met with optimism connected to their opportunity to improve healthcare delivery and optimize cost-efficiency and accuracy (Davenport & Kalakota, 2019)...

Maartje Schermer is arts niet-praktiserend, filosoof en bekleedt sinds oktober 2024 de nieuwe leerstoel aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: Health Ethics in a Technological Society (Digital Health Ethics). De leerstoel richt zich op de ethische vraagstukken rond de technologische ontwikkelingen in de gezondheidsz...

Een snelle diagnose op de spoedeisende hulp (SEH) is essentieel voor de prognose en voor het verkorten van de opnameduur van patiënten. Om tot een nauwkeurige diagnose te komen, gebruiken artsen verscheidene bronnen van informatie zoals anamnese, medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek, medicatiegebruik en ...

As a PhD candidate in the ethics of AI for lung cancer screening at MERAI lab, I have the opportunity to conduct my research within an interdisciplinary context. Working alongside engineers and radiologists at RadboudUMC Medical Imaging department, I am exposed to the lexicon used in this research field. My philosop...

Hoe zit het met zingeving in het derde millennium? De wereld is niet langer zwart-wit en zelfs grijstinten lijken niet meer te volstaan. Wetenschappers hebben niet langer de waarheid in pacht. Artificial Intelligence streeft ons op alle fronten voorbij, zelfs in creativiteit.

Boven de introductie staat “I’ll be your mirror. Reflect what you are, in case you don’t know” (Velvet Underground & Nico, 1967). Hiermee introduceert filosofe Shannon Vallor de inzicht gevende metafoor voor Artificial Intelligence (AI) die ze in dit boek consequent zal hanteren: AI fungeert als een spiegel. AI-syst...

Historica Naomi Woltring heeft al een mooie staat van dienst. Ze was werkzaam bij de Wiardi Beckman Stichting en bij het centrum voor parlementaire geschiedenis onderzoekt ze het financieel-economisch beleid van de kabinetten-Lubbers. Ondertussen promoveerde ze op de geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland,...

‘Het ingewikkelde met een boek over luisteren is dat iedereen het enerzijds doet […], en dat er tegelijk over het algemeen zo slecht geluisterd wordt.’ Met Luisterboek wil Froukje Weidema het luistervermogen van haar lezers disciplineren. Dat doet zij op lichtvoetige wijze en met de nodige zelfspot. 

Wie in gesprek gaat over kwetsbare mensen in de gezondheidszorg spreekt al snel over mensen in termen als breekbaar, eenzaam, uit balans, beschadigd of eindig. In deze betekenis lijkt kwetsbaarheid iets wat over ons allemaal gaat, want voor wie geldt dit op den duur niet? 

De Nederlandse gezondheidszorg staat voor een transitie naar een toekomstbestendige zorg die effectief en betaalbaar is, dichtbij de patiënt plaatsvindt en meer inzet op gezondheid. Sinds 2022 heet dat perspectief: passende zorg (Zorginstituut Nederland, 2025a). Terwijl de meervoudige ecologische crisis in hoog temp...

Zorgorganisaties staan voor grote uitdagingen op vele vlakken. In de komende decennia zal Nederland verder vergrijzen. Daardoor zullen we de komende tijd moeten leren om met minder mensen voor meer mensen te gaan zorgen. In dit artikel verkennen we welke rol morele reflectie kan hebben in deze transitie en hoe de co...

Vorig jaar heeft De Geneeskundestudent, de landelijke onafhankelijke belangenbehartiger van geneeskundestudenten, een enquête gehouden onder 1.700 geneeskundestudenten over het ondergaan en oefenen van lichamelijk onderzoek op elkaar. Uit de enquête blijkt dat een kwart van de geneeskundestudenten ongemak ervaart bi...

Door het dalende maatschappelijke draagvlak voor pandemische maatregelen heeft het Ministerie van Volksgezondheid in 2021 besloten hun ministeriele verantwoordelijkheid voor Covid- gerelateerde volksgezondheid uit te besteden (Mooy, 2022) - eerst aan de verschillende sectoren en vervolgens aan het individu zelf (Mat...

Onlangs verscheen onder redactie van Corrette Ploem en Yolande Voskes de herziene editie van het Basisboek ethiek en recht in de gezondheidszorg (2024). Volgens de inleiders was het hoog tijd voor een herziene editie vanwege ontwikkelingen binnen de ethiek en in het recht en is vanwege de samenhang van beide discipl...

“En hier wordt het ingewikkeld”, schrijft Michelle van Tongerloo op pagina 187 in haar nieuwe boek Komt een land bij de dokter.