Welkom

“De patiënt aan het stuur” is het motto en de titel van het beleidsplan van de Patiëntenfederatie Nederland (PN) voor de komende jaren. Het is een pakkend en aansprekend motto, passend in onze tijd: in Nederland en in andere Europese landen zijn overheden meer gericht op patiëntparticipatie. We zijn in de afgelopen ...

Voor veel dokters is het dagelijkse kost: diagnoses stellen. Al het medisch handelen, maar vooral de praktijk van het diagnosticeren, veronderstelt dat ‘ziekte’ iets is dat je kunt identificeren. Als je er even over nadenkt, blijkt echter al snel dat nog niet zo eenvoudig te zeggen is wat ziekte eigenlijk is. Over m...

Redactioneel door Eric van de Laar en Gert Olthuis.

Driel S van. De strijd van het kleine meisje. Een filosofie van anorexia.

Muijsenbergh M van den & Oosterberg E (red.). Zorg voor laaggeletterden, migranten en sociaal kwetsbaren. Praktische tips en inspirerende voorbeelden.

Met interesse las Dr. J. Van Ditzhuijzen het artikel van Ward Biemans in het vorige nummer van TGE (2017), dat een betoog is om keuzehulpverlening bij ongewenste zwangerschap aanzienlijk uit te breiden. Eén van de argumenten die Biemans noemde, is dat een abortus schadelijke mentale gezondheidsrisico’s met zich mee...

Participatie is een toverwoord dat te pas en te onpas wordt gebruikt. In 2013 muntte het Kabinet Rutte in haar troonrede het begrip ‘participatiesamenleving.’ De Volkskrant kopte die Prinsjesdag: 'De verzorgingsstaat is dood, leve de participatiesamenleving.' Participatie als een feest. Wie kan erop tegen zijn? Maar...

In 'Uit de praktijk' wordt in elk nummer een waargebeurde casus besproken.

Ruud ter Meulen was tot aan zijn recente pensionering werkzaam als professor in de medische ethiek en hoofd van de afdeling van het Centrum voor Ethiek in de Geneeskunde van de Universiteit van Bristol, Groot-Brittannië. Daarvoor was hij directeur van het Instituut voor Gezondheidszorg en Ethiek in Maastricht. Via S...

De voorgestelde wijziging van de Wet op de orgaandonatie (WOD) in verband met het opnemen van een actief donorregistratiesysteem (ADR) ligt momenteel bij de Eerste Kamer. Nadat het tegen alle verwachtingen in op 13 september 2016 door de Tweede Kamer werd aanvaard, is het nu aan de senatoren om te oordelen over het ...

Voor een goede zorg is het essentieel dat de zorgverleners kritisch reflecteren over hun handelen en open staan voor mogelijkheden om op een andere of betere manier te handelen. Kritisch reflecteren over zorg is een onmisbaar element van kwaliteitszorg geworden. Zonder twijfel heeft evidencebased practice daar sterk...

Een moreel beraad kan dienen om onderliggende waarden en normen te expliciteren wanneer er sprake is van morele nood of een moreel dilemma. Er bestaan hiertoe voornamelijk verbale methoden. De vraag is echter of deze methoden morele fricties in concrete zorgpraktijken voldoende vertegenwoordigen. Volgens verschillen...

Redactioneel door Gert Olthuis.

Smeenk F, Rutten H & Van de Laar E (red.). Toegewijde dokters: Waarom niet-medische competenties geen bijzaak zijn (Catharinareeks nr 6).

Legemaate J & Widdershoven G (red.). Basisboek Ethiek & Recht in de Gezondheidszorg.

‘De dokter lachte. ‘Eens in de twee weken. Dat is het wellness-aspect. Als je hier alleen komt als je je niet goed voelt kunnen we eventuele moeilijkheden niet vóór zijn. Bij tweewekelijkse controles bespreken we je eetpatroon en kijken we naar eventuele veranderingen in je algehele gezondheidstoestand. Dat is van b...

Wat is voltooid leven? Is het een symptoom van een maatschappij die jeugd waardeert en ouderdom bespot? Is het een natuurlijk laatste hoofdstuk in de biografie van oude mensen? Of is het een idee fixe van op autonomie gerichte individuen? In haar boek beschrijft en bespreekt Els van Wijngaarden de gesprekken die zij...

Verslag symposium Empathie en Emotie, in psychiatrie en filosofie, 9 mei 2016, georganiseerd door de Stichting Filosofie & Psychiatrie in samenwerking met de UVA.

De verkiezingen zijn achter de rug wanneer u dit leest; de formatie is losgebarsten. Wat kunnen we verwachten van de verschillende partijen op het terrein van de ethiek van de gezondheidszorg? Hieronder verstaan we vraagstukken waarbij medisch ethische principes een rol spelen op individueel niveau of op collectief ...

Sinds de komst van de hogere beroepsopleiding tot verpleegkundige (1972) ondergaan de verplegende en verzorgende beroepen een gestage evolutie. Dat geldt niet alleen voor het bewustzijn van de eigen aard en waarde van zorgberoepen, maar ook de definitie van competenties, taken en rollen binnen het vakgebied. Het gaa...

In 'Uit de praktijk' wordt in elk nummer een waargebeurde casus besproken.

In de geestelijke gezondheidszorg is sinds begin jaren negentig het begrip herstel sterk in opkomst. Met het begrip herstel beogen cliënten van de ggz iets anders aan te duiden dan slechts de genezing van een psychiatrische aandoening; zij verwijzen naar een samenhangend proces van herstel van welbevinden en evenwic...

In april 2014 luidde de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) de noodklok over het dalend aantal klinische obducties in Nederland. De afname van het aantal inwendige lijkschouwingen baart zorgen omdat een klinische obductie een belangrijke toetsing is voor medisch specialisten. Een mogelijke oplossing ligt b...

In het debat betoogde minister Schippers dat wat haar betreft de huisarts de bevoegdheid moet krijgen om de abortuspil voor te schrijven. Inmiddels heeft zij hiertoe een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. Dit voorstel zou een verdere verruiming betekenen van de mogelijkheden om tot abortus over te gaan. In ...

Redactioneel door Gert Olthuis.

Palfreman J. Hersenstormen. De ziekte van Parkinson en de raadselen van het brein.

Schermer M, Ewals F & Weisz M. Ethische dilemma’s in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.
Kalanithi K. Als adem lucht wordt (When Breath Becomes Air).

Redactioneel door Gert Olthuis.

Hoewel er de afgelopen eeuw grote vooruitgang is geboekt in het classificeren en behandelen van psychiatrische stoornissen, komt het plafond van dit descriptieve model in zicht. Een duidelijk signaal van deze afvlakkende vooruitgang is dat de ontwikkeling van nieuwe psychofarmaca grotendeels stilligt vanwege het geb...

Nieuwe technieken om genen te sequencen (NGS) kunnen grote veranderingen teweeg brengen. Ook Sisco van Veen ziet dit soort
mogelijkheden in zijn artikel 'Nieuwe genetica in de psychiatrie; een ethisch overzicht'. Een reactie hierop van Dr. Simone van der Burg
Ethicus en wetenschappelijk onderzoeker bij IQ healthcare...

Sinds begin jaren negentig wordt in Nederland een maatschappelijk debat over ‘voltooid leven’ gevoerd. Uit diverse onderzoeken blijkt dat een aanzienlijke minderheid van de Nederlandse bevolking voorstander is van de mogelijkheid dat ouderen die dat wensen hun leven kunnen beëindigen en dat zij in staat zouden moete...

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 1800 onderzoeksvoorstellen beoordeeld door medisch-ethische toetsingscommissies (METC’s). Eén tot vier procent van de onderzoeksvoorstellen krijgt een negatief oordeel, waardoor het niet uitgevoerd mag worden (CCMO jaarverslagen, 2006-2011). Dit is voor onderzoekers frustrerend...

In gesprek met Heidi Mertes. Heidi Mertes werkt als ethicus aan het Bioethics Institute Ghent (BIG), een instituut van de Universiteit Gent. In 2009 promoveerde zij. Haar dissertatie ging over de interactie tussen wetenschap en ethiek in het debat over onderzoek in stamcellen. Sinds maart 2016 is zij voorzitter van ...

In 'Uit de praktijk' wordt in elk nummer een waargebeurde casus besproken.

Op 3 juni 2016 vond in Amersfoort het eerste NEON Congres Ethiekondersteuning plaats. De ambities van de initiatiefnemers zijn: een blijvend ontmoetingsplatform creëren waar kennis en ervaringen kunnen worden gedeeld met betrekking tot het stimuleren en organiseren van ethiekactiviteiten in de praktijken van de zorg.

Dit is een bijzonder bruikbaar boek: veelomvattend, grondig, systematisch, gebruiksvriendelijk en helder geschreven. Het boek lijkt onmisbaar voor iedereen die actief bezig is met de vormgeving van ethische discussies in zorgorganisaties.