Welkom

Begin jaren negentig zette Dr. Els Maeckelberghe haar eerste schreden op het pad van de klinisch ethische conferenties. Het was de pionierstijd wat betreft het invoeren in het medisch onderwijs van wat we vandaag de dag morele deliberatie of moreel beraad noemen. Dr. Els Maeckelberghe blikt terug op deze meer dan tw...

In deze bijdrage verkennen we hoe vier vormen van middelmatigheid hefbomen kunnen zijn voor betere zorg indien ze worden erkend en leiden tot bezonnenheid, bescheidenheid, mildheid en lankmoedigheid. We besluiten met een korte bespreking van de spanningsvolle verhouding tussen de persoonlijke inzet van zorgdragers e...

Zou een methodisch kritisch-ethische reflectie ook niet in een korter gesprek, bij wijze van spreken in een één-tweetje bij het koffiezetapparaat, mogelijk zijn? Hoe zo’n kort gesprek over een ethische kwestie, in het voorbijgaan, op de gang, tijdens de lunch, of misschien aan het bed bij de patiënt, aan te pakken?

Dat vrouwen de bevalling soms als traumatisch ervaren of zelfs een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) ontwikkelen is inmiddels onder de meesten verloskundigen en gynaecologen, wel bekend. Maar hoe ervaren wij zelf de soms spannende, nare of verdrietige situaties die we tijdens ons werk meemaken? In dit artikel ...

Jean-Jacques Suurmond, PhD Supervisor, theoloog en publicist, geeft een reactie op het artikel 'Ingrijpende gebeurtenissen op de werkvloer: nog één dode baby en ik stop.' van Dr. Mariëlle (M.G.) van Pampus.

Marius Buiting is directeur van de Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in de Zorginstellingen (NVTZ). Hij is arts en jurist en verdiepte zich in de organisatie van de gezondheidszorg in Nederland. Samen met Wouter Hart schreef hij het boek 'Verdraaide organisaties. Terug naar de bedoeling.' Marcia Smits spra...

In 2011 deed de staatssecretaris van VWS een oproep aan zorgaanbieders om mee te doen aan het Experiment RegelArme Instellingen (ERAI), met als motto: minder regels, meer handen aan het bed. Stichting Philadelphia Zorg heeft zich hiervoor aangemeld en voerde het project uit vanaf eind 2011. In dit artikel wordt besc...

Moral distress, compassiemoeheid of zelfs een burn-out. Het zijn reële risico’s voor zorgverleners en een van de oorzaken daarvan is dat zij zich moeten bezighouden met randvoorwaarden in plaats van met de kernwaarden van zorg. Dit artikel biedt een analyse en geeft tips voor de zorg voor hen die zorgen.

Boekbespreking van 'Dilemma’s in kaart. Methode voor moreel beraad in de zorg.' van Marije Stegenga.

Hoven M van den & Kole J (red.). Even stilstaan. Beroepsethiek in de jeugdzorg.
O’Keefe Aptowicz I. Dokter Mütters Medische Mirakels.

Hees M van, Nys T & Robeyns I (red). Basisboek Ethiek.

Vanlaere L. & Burggraeve R. Gekkenwerk. Kleine ondeugden voor zorgdragers.

Holtzer L. De 7 privileges van de zorg.

Redactioneel door Jenny Slatman en Wendy Kieboom.

Ondanks de vele successen van evidence based medicine (EBM) verkeert de beweging momenteel in een crisis. Dit is de boodschap van een recent, veelvuldig aangehaald artikel in de British Medical Journal, geschreven door Trisha Greenhalgh, Jeremy Howick en
Neal Maskrey, drie uitgesproken exponenten van de EBM-beweging...

Prof. dr. Roland Bal gaat in op de vraag: Wat kunnen we leren van evidence-based medicine?

Zo’n tien jaar geleden begon Erik Stolper, huisarts, samen met anderen een onderzoek naar het pluis/niet-pluisgevoel in de huisartsenpraktijk. Dat onderzoek werd met de nodige scepsis verwelkomd. In 2010 verdedigde hij zijn proefschrift 'Gut Feelings in General Practice', en ondertussen wordt het pluis/niet-pluisgev...

Om in de huidige, nogal onvoorspelbare wereld van betekenis te zijn, moet de publieke gezondheidszorg Epistemische idealen en praktijken ontwikkelen die recht doen aan de eervoudigheid van gezondheid in het wild. Zo stelt prof. dr. Klasien Horstman.

Evidence based medicine, oftewel geneeskunde op basis van bewijs, is het expliciet, oordeelkundig en consciëntieus gebruikmaken van het beste beschikbare bewijs bij het maken van een keuze voor de behandeling van een patiënt. Maar past deze benadering binnen de eisen die het gezondheidsrecht aan hulpverleners stelt?...

Bij gelijkwaardige behandelopties bepalen arts en patiënt via shared decision making (SDM) samen de persoonlijk beste keuze. Wat gelijkwaardige keuzes zijn, daarover heeft de patiënt echter nog weinig te vertellen. Als patiënten de voorkeur geven aan een andere optie, dan kan er spanning ontstaan tussen patiënt en z...

Boekbespreking van 'De DSM-5 voorbij; persoonlijke diagnostiek in een nieuwe GGZ'. Het boek is geschreven om tegemoet te komen aan de dringende behoefte om een richting te vinden naar oplossingen voor diagnostiek in de psychiatrie.

Boekbespreking van de roman 'Efter' van Hanna Bervoets. het boek draait om de (fictieve) ziekte Love Affection Disorder (LAD) – een verslaving aan liefde. In Efter wordt LAD neergezet als een aandoening die officieel is opgenomen in de DSM V (‘appendix-II’), en daarmee een stoornis is.

Drs. Mary Biezeman-Roest schrijft een recensie over het boek 'De kwetsbare patiënt' van Paul Goderis.

Dr. Rob Houtepen brengt Personalized Evidence Based Medicine in beeld.

Het commentaar van Martin Buijsen op het besluit van de Nederlandse kabinet om definitief af te zien van ratificatie van het Biogeneeskundeverdrag, en de bijval die hij daarvoor van Henk ten Have kreeg (TGE 2015; 25 (3)), vragen volgens prof. dr. Govert den Hartogh om een korte reactie. Vervolgens geeft Martin Buijs...

Borry P & Matthijs G. Iedereen geniaal. Humane genetica in woorden & cartoons.

Ganzevoort R, Hegger A, Groot-Kopetzky B de, Kips M, Tijdink D, Smedt P de, Fruyt K de, Rector G, Beek I van. Geschonden vertrouwen.

Glas G e.a. Zuinig op zin. Aandacht voor zingeving als kostenpost en als winstfactor in de zorg.

Slatman J. Our strange body. Philosophical reflections on identity and medical interventions.

Redactioneel door Gert Olthuis.

Momenteel kunnen zwangeren in verschillende Belgische ziekenhuizen en laboratoria terecht voor de niet-invasieve prenatale test (NIPT). Verschillende buitenlandse onderzoeken tonen aan dat vrouwen een positieve houding hebben ten opzichte van deze test. In dit artikel rapporteren we de resultaten van een bevraging b...

Het kabinet heeft besloten het Biogeneeskundeverdrag niet aan het parlement ter goedkeuring voor te leggen. Hiermee is zij teruggekomen op haar voornemen om dit verdrag te ratificeren. De argumenten waarmee dit kabinet het verdrag uiteindelijk terzijde schuift, zijn op misvattingen gestoeld en duiden op onbegrip van...

De centrale stelling van deze bijdrage is dat reflectie over de eigen dood meerwaarde heeft voor de terminale palliatieve zorgverlening. Deze stelling is mede ingegeven door enkele prikkelende uitspraken van de filosoof, arts en schrijver Bert Keizer.

Dr. Hans van Dartel was werkzaam als verpleegkundige, en later als universitair docent ethiek verbonden aan het LUMC. Momenteel is hij als voorzitter respectievelijk extern ethicus verbonden aan een tweetal commissies ethiek in de gehandicaptenzorg. Ook is Van Dartel o.a. voorzitter van de Commissie ethiek van koepe...

'Nudging’ is het anticiperen op het voorspelbare gedrag van mensen door doelbewust de keuzearchitectuur te wijzigen zonder opties te verbieden of financiële prikkels substantieel te wijzigen. Nudging staat ook wel bekend als ‘een duwtje in de ‘goede’ richting’. Dit artikel
bespreekt de belofte en ethische grenzen va...

Moral Agency Theater workshops hebben tot doel moreel handelen te activeren. In een workshop krijgen zorgverleners de mogelijkheid te leren door moreel lastige praktijksituaties na te spelen en vervolgens samen te beraadslagen over alternatieve manieren van handelen. In dit artikel beschrijf ik kort het verloop van...