Welkom

Welkom op de website van het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek. TGE stelt zich ten doel de kwaliteit van de morele bezinning op actuele veranderingen binnen de gezondheidszorg te bevorderen. Verschillende invalshoeken, benaderingen en levensbeschouwingen komen aan bod.

Publiceren in TGE? Bekijk de auteursrichtlijnen

Word abonnee

Bekijk hier de mogelijkheden

Redactie

Neem contact op met de redactie

Inhoudsopgave TGE nr. 3, 2020

INHOUD

 

REDACTIONEEL

De ethische relevantie van ‘Samen’

Maria van den Muijsenbergh                                                                                                                   69

CAPUT SELECTUM

Vaccinatie: door God verboden of juist mogelijk gemaakt? Een visie vanuit Rooms-katholiek persp...

Onderzoek & Reflectie

Gezelschapsrobotica in de ouderenzorg: een ethische reflectie

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau kampen we over enkele jaren met een ‘dubbele vergrijzing’ in Nederland (Nap en Cornelisse, 2019, 20-23). Dit betekent dat het aantal ouderen dat aandacht en zorg nodig heeft sterk zal stijgen. Daarnaast wordt de huidige groep zorgverleners steeds kleiner en worden de betre...

Redactioneel

De ethische relevantie van ‘Samen’

Alleen samen krijgen we corona onder controle”. Met deze spreuk wil onze regering haar burgers bewegen de preventieve maatregelen na te leven om de COVID-19 infectie te beteugelen. Tegelijkertijd is de inherent menselijke wens om samen te zijn − van studentenfeesten tot barbecues en religieuze bijeenkomsten − de oor...

Onderzoek & Reflectie

Vaccinatie: door God verboden of juist mogelijk gemaakt?

Een visie vanuit Rooms-katholiek perspectief

Er is veel discussie over vaccinatie in Nederland en andere Europese landen nu de vaccinatiegraad jaar in jaar uit verder is gedaald. In sommige landen is er al een vaccinatieplicht ingevoerd, de Nederlandse regering is ten aanzien van deze maatregel terughoudend. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de vi...

Reactie

Is God voor of tegen vaccinatie?

In verschillende Europese landen is vaccinatie sinds enkele jaren een hevig omstreden thematiek. In het kader van het recente coronadebat worden samenzweringstheorieën gesmeed die het (toekomstige) vaccin als een perfide vorm van bevolkingscontrole menen te kunnen demaskeren en het virus als een uitvinding van een a...

Onderzoek & Reflectie

Een bedrijfsethiek van menselijk ziekenhuisafval

In eerdere publicaties hebben wij ons afgevraagd ‘van wie’ een geamputeerd been is (Jansen & Baart, 2018; Jansen & Baart, 2020). In juridische termen komt dat erop neer dat we ons afvroegen wanneer een eventueel eigendomsrecht op lichaamsmateriaal ophoudt, en wat voor juridische consequenties dat dan heeft voor de b...

Onderzoek & Reflectie

Uitzichtloos en ondraaglijk lijden?

Over voltooide levens en gestapelde ouderdomsaandoeninge

Op 2 september 2019 kondigde D66-Kamerlid Pia Dijkstra aan dat haar fractie begin 2020 een wetsvoorstel zou presenteren dat euthanasie (levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding) mogelijk moet maken voor mensen op hoge leeftijd die levensmoe zijn. Een oudere met een stervenswens moet zich volgens dit initi...

Reactie

Is er werkelijk ruimte voor mensen met een ‘voltooid leven’ en een doodswens in de Wtl?

Martin Buijsen beschrijft in zijn artikel een nuttige analyse van de gepubliceerde uitspraken van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) van 2013-2018 en concludeert dat de ruimte in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek (Wtl) aanzienlijk is voor ouderen met een stapeling aan ouderdomsaandoeningen....

Reflectie

Hoge Raad benoemt verhoudingen en geeft ruimte aan arts en patiënt

Nabeschouwing

De Hoge Raad (HR) heeft geoordeeld over de zaak van de specialist ouderengeneeskunde (SO) die euthanasie verrichtte bij een dementerende patiënte op basis van een eerder door de vrouw opgestelde schriftelijke wilsverklaring. Deze uitspraak lijkt een belangwekkend en kansrijk normatief ijkpunt te worden voor de norme...

Beelden van de moraal

De grenzen van digitale zorgverlening volgens 'Her'

“Ik probeer tijdens een telefoongesprek met mijn patiënt bewust een stilte te laten vallen, maar aan de andere kant hoor ik: ‘Ben je er nog?’” Een collega in de psychosociale zorg vertelde mij dat het totaal anders werken is met deze nieuwe digitale werkwijze die in de coronacrisis face-to-face gesprekken heeft over...

Document

Handreiking ethiek in de zorg

Gezichtspunten van een zorgprofessional

Als specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg werk ik in de verpleeghuiszorg en de hospicezorg. Naast het ‘smalsporige dokteren’, zoals lichamelijk onderzoek bij verdenking van een gebroken heup, evalueren van de behandeling van misselijkheid, zorgen voor adequate pijnmedicatie of zoeken naar oorza...

Boekbespreking

Grondige ethische kaders, maar meer geneeskunde dan gezondheidszorg

Dit jaar kwam het Leerboek Ethiek in de Gezondheidszorg uit van auteurs Ten Have, Ter Meulen, De Vries en Ter Meulen. Deze uitgave bouwt voort op het boek Medische ethiek uit 1998. De auteurs hebben afgezien van een vierde revisie hiervan en kozen voor een nieuwe titel en een nieuwe formule, die past bij hoe mensen ...

Recensies

R. van Es: Professionele ethiek

Leestafel

Es R van. Professionele ethiek. Morele besluitvorming in organisaties en professies. Amsterdam: Boom Management Impact, 2020. ISBN: 9789462760615. 320 blz. 2e druk. Prijs: 63,50.

 

Nieuw is het boek niet maar de 3e oplage in 2020 van de 2e herziene druk uit 2015 verdient niettemin een eervolle vermelding in deze r...

Recensies

M. Havermans: Sterven als een stoïcijn. Filosofie bij ziekte en dood

Leestafel

Havermans M. Sterven als een stoïcijn. Filosofie bij ziekte en dood. Eindhoven: Damon, 2019. 160 blz. ISBN: 978 94 6340 178 4. Prijs: € 19,90.

 

Paul, de man van filosoof/ redacteur Marja Havermans bleek op 61-jarige leeftijd kanker te hebben, en overleed negen maanden na de diagnose. In het boek Sterven als een s...

Recensies

K. McLaughlin: Empowerment. A critique

Leestafel

McLaughlin K. Empowerment. A critique. New York: Routledge, 2015. ISBN: 9781138819610. 152 blz. Prijs: £ 125 (e-boek £ 40,49).

 

In dit boek analyseert de Britse socioloog Kenneth McLaughlin het – lastig in het Nederlands te vertalen – begrip ‘empowerment’. Dat begrip wordt veel gebruikt in de hedendaagse welzijns...

Inhoudsopgave

Redactioneel

De coronacrisis en de noodzaak van mondiale antwoorden

Op het moment dat dit nummer van TGE verschijnt, is het bijna vier maanden geleden dat de eerste besmetting met het coronavirus werd vastgesteld in Nederland. De snelle verspreiding van het virus en het beleid om de pandemie in te dammen hebben een enorme impact. In meerdere opzichten was de ethiek van de gezondheid...

Weten

Zorgethisch reflecteren op Nederlandse reflectiepraktijken in de zorg

Als ik dit voorwoord schrijf, bestaat de ‘anderhalvemetersamenleving’ twee maanden. Veel prangender dan ooit helder was, is de relevantie van ‘zorg’ zonneklaar geworden; zorg van professionals net zo goed als van ouders-als-thuisleerkracht. Die relevantie van zorg is het hart van zorgethiek, een stroming in de ethie...

Weten

De invloed van 'precariousness' op integraal ethiekbeleid in een zorgorganisatie

'Precariousness' laat zich het best vertalen als bestaansonzekerheid. Binnen een zorg- of welzijnsorganisatie betekent het een toenemende onzekerheid over de eigen positie binnen het geheel. De centrale vraag in dit artikel is: wat is de invloed van 'precariousness' op het realiseren van een integraal ethiekbeleid i...

Weten

Aanvullende perspectieven. Zorgethiek en hermeneutiek voor de acute psychiatrie

In mijn werk als verpleegkundige in de acute psychiatrie ben ik betrokken bij gesprekken tussen artsen en patiënten ter afstemming van de behandeling. Deze gesprekken roepen vragen bij mij op. Het perspectief van de patiënt wordt gehoord, maar wordt er ook geluisterd? Welke vooronderstellingen liggen ten grondslag a...

Weten

Een eigen stem? Ruimte maken binnen moreel beraad voor het perspectief van cliënten met een ernstige verstandelijke beperking

Dit artikel behandelt twee manieren waarop het perspectief van mensen met een ernstige verstandelijke beperking betrokken kan worden bij de ethische reflectie binnen moreel beraad: vertegenwoordiging door naasten en een dialoog met deze cliënten zelf. Beide opties worden nader onderzocht.

Weten

Ethiekambities vragen om waarachtigheid

Waardering van ervaringen, sensaties en andere bronnen van niet-talige, niet-rationeel uitlegbare kennis is een relevant discussiepunt als het gaat om het bedrijven van ethiek. Auteurs Verhagen, Krijnen en Dingemans raken deze punten expliciet dan wel zijdelings aan in hun bijdragen aan deze uitgave van TGE.

Opinie

Ethisch verantwoorde zorg in tijden van corona-een handreiking voor zorginstellingen

Deze coronapandemie laat ontegenzeggelijk een onuitwisbare indruk achter op patiënten en hun dierbaren, maar ook op de betrokken zorgwerknemers, beleidsmakers, politici, en zelfs ver buiten het medische domein, op ons als maatschappij als geheel. Met dit artikel proberen we een handreiking te bieden aan instellingen...

Opinie

COVID-19: ethische aspecten van medische triage

De probleemstelling van een optimale allocatie van schaarse middelen beperkt zich niet tot louter economisch-theoretisch gedachtengoed. De COVID-19 pandemie zal artsen mogelijk voor loodzware beslissingen stellen. Daarom zijn voorgaande, ethisch onderbouwde afspraken op het vlak van medische triage van immens belang.

Opinie

Deugddoende zorg: een weg naar zorgethisch beleid

De roadmap 'Groeien in deugddoende zorg' kwam tot stand naar aanleiding van het project ‘Ruimte voor relaties: ethisch verantwoorde zorg voor woonzorgcentra’. Deze roadmap wil woonzorgcentra inspireren om een dynamiserend zorgethisch beleid te ontwikkelen waarin ruimte wordt gemaakt voor relaties.

Opinie

Leestafel Eeckman E: Balanceren tussen macht en onmacht

Bespreking van Eeckman E: Balanceren tussen macht en onmacht. Patient empowerment als grondslag voor gelijkwaardigheid in de relatie patiënt-arts, door Donald van Tol

Opinie

Leestafel CEG: Gezondheidsapps en wearables

Bespreking van Centrum voor Ethiek en Gezondheid: Gezondheidsapps en wearables, de ethiek van e-health deel 1, door Lambèr Royakkers

Opinie

Leestafel Klugman & Lamb: Research Methods in Health Humanities

Bespreking van Klugman CM & Lamb EG (eds.): Research Methods in Health Humanities, door Jelle van Gurp

Opinie

Leestafel Dooms & Gabriels: Van Melkweg tot moraal

Bespreking van Dooms A & Gabriels K: Van Melkweg tot moraal. Wetenschap en verwondering, door Karin Janssen van Doorn

Opinie

Leestafel Gabriels K: Regels voor robots

Bespreking van Gabriels K: Regels voor robots. Ethiek in tijden van AI, door Trijsje Franssen

Inhoudsopgave

Redactioneel

Redactioneel: Twee actuele medisch-ethische kwesties

Redactioneel bij TGE nr. 1, jaargang 30, 2020

Weten

‘Voor wat hoort wat?’ Hedendaagse pleidooien voor een consequentiemodel bij orgaandonaties en hun argumenten

Consequentiemodellen bij het toewijzen van schaarse organen hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat zij aan iemands keuze om al dan niet donor te zijn consequenties verbinden. Dit artikel onderzoekt op basis van zowel vakliteratuur als populaire literatuur welke argumenten gebruikt worden in de morele verdediging v...

Weten

Quid pro quo bij orgaandonatie: moreel goed verdedigbaar

Quid pro quo bij orgaandonatie: moreel goed verdedigbaar
Reactie op ‘Voor wat hoort wat?’

Weten

Dementie en euthanasie: de paradox van de ‘overeenkomstige toepassing’ van de zorgvuldigheidseisen

Reeds in de wetsgeschiedenis van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding geldt de schriftelijke wilsverklaring, zoals bedoeld in art 2 lid 2 Wtl, als problematisch wanneer het gaat over euthanasie bij gevorderde dementie. In dit artikel worden cruciale onderwerpen in de parlementaire beha...

Weten

Reactie: Het lijden dat men vreest en de arts-patiëntrelatie en Nawoord

Het lijden dat men vreest en de arts-patiëntrelatie
Reactie op ‘Dementie en euthanasie’ en Nawoord auteurs